排湾语文法(Paiwan grammar)为基于排湾语之"文法"。在文法的分类上台湾南岛语言并不同于一般的分析语或其它综合语里的动词、名词、形容词、介词和副词等之基本词类分类。比如台湾南岛语里普遍没有副词,而副词的概念一般以动词方式呈现、可称之为“副动词”,类之于俄语里的副动词。[1][2] 对于(附著)及时态改变时语词的变化。排湾语只有代词本身会依格位之不同而进行变格运作。谓语本身不会依人称之变化而进行变位运作;而是基于已然语气非已然语气、以主事(AF)及非主事(NAF)的观点结合时体气语词(TAM/TMA/动貌词),再配合谓语的时态进行焦点变换来运作。基本的文法分类是将排湾语词类之词缀、字词结构及分类法,对比分析语等之词类分类法加以条析判别。[3][4][5]

词汇与构词 编辑

以下列出排湾语之单字词并附上中文翻译:[6]

一般单词 编辑

部落领导(mazazangiljan/头目)。纹手/纹身('iveci'e)。人形纹(Pinaru Cau Cau)。蜘蛛纹(Pinaru CaCagal)。蜈蚣纹(Pinaru Laliga)。[7]

一般词缀 编辑

一般词缀包含:

  • i – 在...(场所、地方)(be at, in (place))
  • nu – 如果当...(if when)
  • na – 已经完成/已经正在进行,或者已成为(already (definitely) done/doing or have become)
  • uri – 否定未来式标示词(definite future negative marker)
  • uri – 肯定未来式标示词(definite future marker)
  • ɬa – 强调、分别(emphasis, setting apart)

格位标记与代名词系统 编辑

格位标记系统 编辑

排湾语有3个结构语词,又称为“关系助词”(relational particles)(Ferrell 1982:13)。

  1. a – 表示平等关系(equational relationship);人称单数:ti,人称复数:tia
  2. nua – 表示所有/拥有部分关系(genitive / partitive relationship);人称单数:ni,人称复数:nia
  3. tua – 表示其关系并非平等亦非所有格(neither equational nor genitive),人称单数:tjai人称复数:tjaia

代名词系统 编辑

下列排湾语人称代名词取自 Ferrell (1982:14)。

排湾语人称代名词
代名词类型 相等格
(Equational)
所有格
(Genitive)
非相等、非所有
(Non-Eq., Non-Gen.)
第一人称单数 -aken, ti-aken ku-, ni-aken tjanu-aken
第二人称单数 -sun, ti-sun su-, ni-sun tjanu-sun
第三人称单数 ti-madju ni-madju tjai-madju
第一人称复数(非排他) -itjen, ti-tjen tja-, ni-tjen tjanu-itjen
第一人称复数(排他) -amen, ti-amen nia-, ni-amen tjanu-amen
第二人称复数 -mun, t-mun nu-, ni-mun tjanu-mun
第三人称复数 ti-a-madju ni-a-madju tjai-a-madju

焦点与时貌语气系统 编辑

排湾语动词有四种型态变化 (Ferrell 1982:30)。

  1. 动作者/主词
  2. 受者/目标物/受词
  3. 指示词(Referent):空间性/时间性地点(spatial/temporal locus)、间接受词(indirect object)、受益者(beneficiary)
  4. 器具(Instrument)/结果(Cause)/动机(Motivation)/原因(Origin)

下列动词词缀是用来表现出不同程度的意志(volition)或意图(intent),并依据意图的高低排序如下列所示 (Ferrell 1982:37)。

  1. ki- (意图性的,intentional)
  2. pa- (意图性的,intentional)
  3. -m- (意志地不明确,volitionally ambiguous)
  4. si- (意志地不明确,volitionally ambiguous)
  5. ma- (无意图的,non-intentional)
  6. se- (无意图的,non-intentional)

排湾语动词亦可加上以下非衍生词缀(non-derivational suffixes) (Ferrell 1982:13)。

  • -anga: “确实地”(certainly),“实行地”(truly doing)
  • -angata: “绝对”(definitely,强调语气)
  • -anga: “仍”(still),“还”(yet),“正要”(continuing to)

副词 编辑

副词词缀包含 (Ferrell 1982:14):

  • -tiaw
    • nu-tiaw:明天
    • ka-tiaw:昨天
  • -sawni
    • nu-sawni:将要,快要(soon, in a little while (future))
    • ka-sawni:不久前(a little while ago)
  • -ngida
    • nu-ngida:何时?(未来式)
    • ka-ngida:何时?(过去式)

感叹词 编辑

感叹语包含 (Ferrell 1982:12):

  • ui – 是
  • ini- 不(no (not do))
  • neka – 不(no, not (not exist))
  • ai – 哇!(惊奇、惊叹)
  • ai ḍivá – 唉!/唉呀!
  • uá – 哇!(惊讶、吃惊)
  • ai ḍaḍá – 噢!(好痛)

数词 编辑

1.(基、序、集合)数词:[8]

基数词
基数 12345678910
排湾语 itadrusatjelusepatjlimaunempitjualusivatapuluq

常用语型 编辑

排湾语 华语
nanguaq sun? 你好吗?
ui, nanguaq aken. 是的,我很好。
qau tisun? 那你呢?
vaikanga 'men 我们先走了!
tima sun? 你是谁?
macaqu sun a penaiwanan? 你会讲排湾语吗?
tima su ngadan? 你叫什么名字?
ti Kui aken. 我是Kui。
kemasi xxx aken. 我来自xxx。
(例如:Kemasi Timur aken. 我来自三地。)
maljimalji! 谢谢你!
ui lja. 确实如此。
ini. 不是的。
tucu 现在
tucu a vuaq 今天
katiaw 昨天
nutiaw 明天
imaza 这里

注释 编辑

  1. ^ А. А. Реформатский, "Введение в Язковедение", Аспект Пресс--Москва, 1996. ISBN 5-7567-0046-3ISBN 9785756700466
  2. ^ 张永利,"台湾南岛语言语法:语言类型与理论的启示(Kavalan)"[1]页面存档备份,存于互联网档案馆), 语言学门热门前瞻研究,2010年12月/12卷1期,pp.112-127.
  3. ^ Barbara B.H. Partee, A.G. ter Meulen, R. Wall,"Mathematical Methods in Linguistics (Studies in Linguistics and Philosophy)(语言研究的数学方法)"[2]页面存档备份,存于互联网档案馆),Springer,1/e 1993 edition(April 30, 1990). ISBN 9027722455ISBN 978-9027722454
  4. ^ R.M.W.Dixon,"The Rise and Fall of Languages"[3]页面存档备份,存于互联网档案馆),Cambridge University Press (January 13, 1998). ISBN 978-0521626545 ISBN 0521626544
  5. ^ Paul J. Hooper,Elizabeth Closs Traugott,"Grammaticalization(语法化/语法化学说)"[4]页面存档备份,存于互联网档案馆),Cambridge University Press; 2 edition (August 25, 2003). ISBN 0521804213 ISBN 978-0521804219
  6. ^ 李壬癸院士,"台湾南岛语言的奥秘"[5]页面存档备份,存于互联网档案馆),中研院语言所,2007.
  7. ^ 屏东县泰武乡泰武国小,"说故事的手"[6]页面存档备份,存于互联网档案馆),屏东县泰武乡泰武国小,2013/08/01. ISBN 9789860375534
  8. ^ Elizabeth Zeitoun,Stacy Fang-ching Teng, and Raleigh Ferrell,"Reconstruction of '2' in PAn and Related Issues"[7][永久失效链接],Academia Sinica,Language and Linguistics/11.4:853-884,2010.

参考文献 编辑

  • 沈家煊,"名词和动词"(Of Noun and Verb),北京商务印书馆,2016年6月. ISBN 978-7-100-11363-2
  • Amy Pei-jung Lee(李佩容),"Reduplication and Odor in some Formosan Languages(Kavalan, Paiwan, Truku Seediq, and Thao)"[8],The 11th International Conference on Austronesian Linguistics (11-ICAL),22-25th June, Aussois, France,2009.
  • 汤志真,"排湾语的名物化(On Nominalizations in Paiwan)",中央研究院语言学研究所,(3:1附册期),2002-01.

参见 编辑

外部链接 编辑